Кез келген адамның көңіл түкпірінде көмескі тартса да, кейде сағына еске алатын, аңсайтын кезеңдері болады. Ол менде де бар. Шулы қала, алдау мен арбаудан тұратын қым-қуыт тірліктен шаршаған шақта, бұйығы ауыл, бейқам балалық шақты сағынасың. Пендешіліктен ада, бейкүнә кездердің орны бөлек екенін бағамдайсың. Сондайдf есіме Жиделі тоғай жиі түседі. Ол жер алғашқы бала махаббатымның бесігі…
Үнемі болмаса да аратұра күнделік жүргізетін әдетім бар. Сонау мектеп қабырғасынан қалған дағды. Өткенде он шақты қалың дәптерден тұратын күнделікті ақтарып отырып, сонау 1982 жылы жазылған бір дүниеге көзім түсті. 9 мамыр – Жеңіс күні қарасаңында жазылыпты. «Қарт жауынгердің қасіреті» деп тақырып қойып, майдангер ақсақалдың айтқандарын рет-ретімен күнделікке енгізіппін. Жазбаның соңына «майдангердің өмірі туралы көркем…
Неге екені қайдам, қыстың қақаған суығында қасат қарды кешіп таңертеңгісін жұмысқа бара жатып, я болмаса жұмыстан қайтқанда, жеңіл киім аязға қамсау болмай тоңып келе жатып, шағырмақ күннің сәулесі шашыла түскен, аптабы мол жазды ойлайсың. Сағынасың. Тезірек жаз келсе екен дейсің. Құмға аунап, суға түскен шіліңгір кезді аңсайсың. Су демекші, жаз шықса, қасиетті суына бір шомылмай…
Кейде мынау қым-қуыт тірліктен шаршаған кезде, есіңе сонау бала күнің, тұманың көзіндей мөлдір кезең түседі. Қайғысыз, мұңсыз шақ. Ол бір керемет кез екен-ау. Қайғысыз-мұңсыз бала кез, Шаттығым-шалқар дәуренім. Есейдің екен, неге тез Ойланып енді әуремін, – деп ақындар балдырған-бала күнінін бекер жырламаса керек-ті. Шулы шаһар. Аласапыран тірлік. Адамды алқымынан алып, сөлін сығып алар күнделікті күйбең…
Алла амандығын бергенде, ол өткен айда елу жасын дүркірете тойлап, әдемі бір жыр кешін өткізер еді. Бірақ жалған дүние оған жеткізбеді. Амал қанша? Өмірдің өзі ағыс қой… тоқтаусыз ағыс! Білмейміз оны… Бүгін де, кеше де күлдік. Кетпейді бәрі адамның жоқтаусыз алыс Сұралар бір күн, өйткені – өше ме тірлік?! – деп баяғыда алғашқы тырнақ алды …
Қазақтың жыр көгінде жасындай жалт етіп сөнген ақиық ақын Төлеген Айбергенов: Өле берсін күншілдер күйігінде, Өз ғасырым өзімнің иінімде. Ақ жаңбырлар тоздырған тау сияқты Мен өлемін өзімнің биігімде, – демекші, өзі көтерілген биікте мәңгілікке қалып қойған мықтылар баршылық. Солардың бірі – Әнуар Боранбаев еді. Әнуар қазақ өнерінде ерте сөнген тұлға. Барын ақтара алмай, арманда кеткен…
Бүгін әкемнің бұл пәниден бақиға озғанына тура он бес жыл болыпты. Он бес жыл болды әкемнің мейірімге толы «Секентай» деген жылы сөзін естімегелі. Ойлайсың, қамығасың, сағынасың. Басқа қолдан келер қайран жоқ. Әкейдің жанында жүрген күндер бір бөлек өмір екен… Қоңырқай ғана тірлігі бар, қарапайым жан еді. Дауыс көтеріп ұрсу әсте жоқ. Өзге ортада тыныш, томаға …
«Алыста қалған балалық шағым… Көзімді сәл жұмсам-ақ: шуылдаған балалардың ең соңында сол аяғын жер сыпырғандай көлденең сүйретіп, ес қалмай далбақтап жүгіріп келе жатқан Аянды көргендей болам. Сондайда оның алқына шыққан әлсіз, жіңішке дауыспен: «Ей, тоқтаңдаршы, мен сендерге бүгін кешегіден де қызық ертегі айтамын», – деген жалынышты үнін естимін», – деп басталушы еді, бала кезімде оқыған…
Марат Қабанбай – өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдары қазақ көсемсөзін жаңа бір кезеңге көтерген дарынды қаламгер. Өліара кезеңде қарымды қаламынан туған мақалаларын жұрт іздеп жүріп, тұщына оқыды, мейірі қанды, риза болды. Марат ағаның жазушылығы өз алдына. Өз ортасында мойындалған талант. Әттең, өмір болғанда ұлтқа қажетті талай сүбелі туындылар жазар еді. Амал қанша, дүние жалған деген сол,…
Уақытында қазақтың ақиық ақыны Төлеген Айбергенов: Өле берсін күншілдер күйігінде, Өз ғасырым өзімнің иінімде. Ақ жаңбылар тоздырған тау сияқты Мен өлемін өзімнің биігімде – деп жазып еді және ғұмырдың шолақ екенін дәлелдеп, өзі шыққан биікте мәңгілікке қалып қойды. Дүние-ай десеңші, қазақтың маңдайына біткен дара талант, арда ұл-қыздарының ғұмыры неге қысқа? Артына өлмес мұра, аңызға бергісіз…